Năng Lượng Mặt Trời – Lối Thoát Cho Bài Toán Điện Năng Tại Việt Nam

Trong bối cảnh nhu cầu điện năng tăng nhanh chóng, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc cung ứng điện ổn định, bền vững. Ngành điện truyền thống vẫn dựa vào nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ, khí đốt, dẫn đến khủng hoảng khí hậu và gia tăng chi phí sản xuất. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích tình hình ngành điện Việt Nam hiện nay và lý do vì sao năng lượng mặt trời là lối thoát bền vững.

Thực trạng ngành điện tại Việt Nam

1. Cơ cấu ngành điện

Hiện tại, ngành điện Việt Nam phụ thuộc lớn vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch. Theo báo cáo từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), hơn 50% sản lượng điện được sản xuất từ than đá, khoảng 18% từ khí đốt và dầu mỏ, trong khi năng lượng tái tạo như thủy điện và điện mặt trời chỉ chiếm lần lượt khoảng 30% và 10%. Cơ cấu này cho thấy Việt Nam vẫn đang tập trung vào các nguồn nhiên liệu gây ô nhiễm.

Theo báo điện tử Chính phủ, lũy kế 9 tháng năm 2024, tổng sản lượng điện đạt 232,6 tỷ kWh, tăng 10,9% so với cùng kỳ năm 2023. Sản lượng và tỷ trọng huy động các loại hình nguồn điện toàn hệ thống trong 9 tháng năm 2024 cụ thể như sau:

• Thủy điện: Đạt 65,57 tỷ kWh, chiếm 28,2%.
• Nhiệt điện than: Đạt 115,27 tỷ kWh, chiếm 49,6%.
• Tua bin khí: Đạt 17,19 tỷ kWh, chiếm 7,4%.
• Năng lượng tái tạo: Đạt 30,08 tỷ kWh, chiếm 12,9% (trong đó điện mặt trời đạt 20,4 tỷ kWh, điện gió đạt 8,85 tỷ kWh).
• Điện nhập khẩu: Đạt 4,02 tỷ kWh, chiếm 1,7%.

2. Phát thải CO2 từ ngành năng lượng và bài toán điện mặt trời

Theo số liệu từ Ngân hàng Thế giới, Việt Nam hiện đứng thứ 21 trên thế giới về lượng khí thải CO2, chiếm khoảng 0,8% tổng lượng khí thải toàn cầu. Mặc dù không nằm trong nhóm các quốc gia phát thải lớn nhất, nhưng lượng khí thải của Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng do tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Trong năm 2022, Việt Nam đã phát thải khoảng 344 triệu tấn CO2. Điều đáng chú ý là ngành năng lượng chiếm tới 63,3% trong tổng lượng phát thải này.

Việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch để sản xuất điện đã dẫn đến lượng khí CO2 khổng lồ phát thải ra môi trường, góp phần làm suy giảm chất lượng không khí nghiêm trọng tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội nhiều ngày đạt mức trên 150, thuộc nhóm không lành mạnh theo tiêu chuẩn quốc tế.

3. Hệ lụy từ việc sử dụng điện hóa thạch

Sử dụng điện từ nhiên liệu hóa thạch không chỉ gây ô nhiễm không khí mà còn dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng như biến đổi khí hậu, nhiệt độ tăng cao và thời tiết cực đoan. Ngoài ra, sự phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu nhập khẩu cũng khiến giá điện không ổn định, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tại sao năng lượng mặt trời là lối thoát?

1. Tiết kiệm chi phí về lâu dài

Hệ thống điện mặt trời mang đến khả năng giảm đáng kể chi phí điện trong dài hạn. Sau khi lắp đặt, người sử dụng chỉ cần bảo trì định kỳ mà không lo ngại giá điện biến động.

2. Giải pháp xanh cho môi trường

Năng lượng mặt trời không phát thải khí CO2, góp phần giảm ô nhiễm môi trường và cải thiện chất lượng không khí. Đây là giải pháp bền vững giúp Việt Nam đạt được mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính theo cam kết tại COP26.

3. Khai thác nguồn tài nguyên vô tận

Việt Nam nằm trong khu vực có bức xạ mặt trời cao, trung bình từ 4-5 kWh/m2/ngày, là điều kiện lý tưởng để phát triển năng lượng mặt trời. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và tăng tính tự chủ năng lượng quốc gia.

Kết luận

Việt Nam đã đặt mục tiêu đầy tham vọng đạt mức phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tái khẳng định tại COP 28. Điều này thể hiện quyết tâm của quốc gia trong việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch và bền vững.

Năng lượng mặt trời không chỉ là giải pháp cho bài toán điện năng tại Việt Nam mà còn mở ra hướng đi bền vững cho tương lai. Đầu tư vào năng lượng tái tạo không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế lâu dài, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững của đất nước.